Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
South America Is Disrespecting the U.S.—Because It's Now China's Backyard
Peru, geçtiğimiz hafta Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği zirvesi için Lima'ya gelen Xi Jinping'i sıcak bir şekilde karşıladı. Çin liderine devlet ziyareti onuru bile verildi.
Buna karşın Joe Biden, Air Force One indiğinde çok sade bir şekilde karşılandı.
Peru daha sonra Amerikan Başkanı'na sanki geri kalmış bir ülkeden geliyormuş gibi davranmaya devam etti, hatta bu aşağılamanın kamuoyu tarafından görülmesini sağladı. Örneğin, zirveye katılan liderlerin grup fotoğrafında Xi, ön sırada Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte'nin sağında, onurlu bir yerde duruyordu. Biden ise en arkada köşeye yerleştirilmişti.
Amerikalıların bazen “arka bahçem” dedikleri yerde Amerika'ya saygısızlık ediliyor. Öte yandan Çin yükselişte görünüyor, ticaret ve yatırım yaparak bölgenin hakimi olma yolunda ilerliyor.
Belki de buna şaşırmamalıyız: Çin, Peru'nun ve Güney Amerika'nın en büyük ticaret ortağı. Pekin, “Güney-Güney işbirliği ‘ni vurgulayarak, kendisini de artık favori terimi olan ’Küresel Güney ”e açıkça dahil ediyor.
Xi Peru'da
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping (solda) ve Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında 14 Kasım 2024 tarihinde Lima'daki hükümet sarayında bir görüşme sırasında el sıkışıyor.... Getty Images aracılığıyla, ERNESTO BENAVIDES/AFP
Bu “işbirliği” pratikte Çin'in bölgeden büyük ölçüde soya fasulyesi gibi gıda maddelerinin yanı sıra bakır ve petrol gibi hammaddeler satın alması anlamına geliyor. Buna karşılık Çin, Güney Amerika'daki yerel endüstrileri baltalayarak mamul ürünler ihraç ediyor. Bazıları bu tür bir ilişkiyi “yeni sömürgecilik” olarak adlandırıyor.
Ticaret uzmanı Alan Tonelson bana “Sahra altı Afrika'da olduğu gibi, Pekin Güney Amerika'yı kendisine hammadde satmak ve karşılığında Çin ürünleri almak zorunda bırakacak” dedi. “Çin'in yerel ürünleri satın almayı reddetmesi, bölgenin yoksulluğa saplanıp kalmasına yardımcı olacak. Sadece Meksika, ABD ve Kanada ile yaptığı USMCA ticaret anlaşması sayesinde bu kaderden kurtulabilir.”
Çin'in Güney Amerika'ya yaptığı yatırımlar da ticari hakimiyetini güçlendirecektir. Çin'in diğer pek çok yerde duraklayan Kuşak ve Yol Girişimi bölgeyi dönüştürmeye hazırlanıyor. Çin devlet yayın kuruluşu CGTN'nin bildirdiğine göre, “Chancay'dan Şangay'a” “kıtalar arasında köprü kuran basit bir ifade” haline geldi.
Perşembe günü Çin'in 1.3 milyar dolarlık Çançay Limanı'nın büyük açılışı yapıldı. Xi Jinping törene Cumhurbaşkanı Boluarte ile birlikte video bağlantısıyla katıldı.
Ordu Harp Akademisi'nden R. Evan Ellis bana gönderdiği e-posta mesajında, “Chancay'in Çinli dev COSCO tarafından kontrol edilen yeni bir hub-and-spoke lojistik sisteminin çekirdeği olması amaçlanıyor, bu da onu trans-Pasifik lojistiğinin katma değerini yakalayacak ve aynı zamanda Latin Amerika'daki emtia ve pazarlara erişimde hakim olmak isteyen Çinli şirketleri destekleyecek şekilde konumlandırıyor” dedi.
Liman o kadar önemli ki Pasifik ile Güney ve Orta Amerika'daki ticaret akışını değiştirebilir. Ellis, “Kritik olarak, COSCO'nun Peru'nun liman otoritesi APN tarafından kaza veya ihmal sonucu kendisine verilen ve daha sonra Boluarte hükümetinin Çinlilerle bir kavgadan kaçınmak için kendi yasalarını değiştirmesiyle onaylanan liman üzerindeki münhasır kontrolü, COSCO'yu sadece trans-Pasifik rotasını kontrol etmekle kalmayıp Chancay'e giden besleyici rotaları da kontrol edecek konuma getirmektedir” dedi.
RealityChek'te ticaret ve jeopolitik konular üzerine blog yazan Tonelson, “Devasa liman inşası Pekin donanmasına Batı Yarımküre'ye kapsamlı erişim sağlayarak Monroe Doktrini'ne karşı büyük bir meydan okuma ve Ekim 1962'deki Küba Füze Krizi'nden bu yana ABD ulusal güvenliğine yönelik en tehlikeli bölgesel tehdidi yaratabilir” diyor.
Obama yönetimi 2013 yılında, ABD'nin Batı yarımkürede kolonileşmeye izin vermeyeceğini ilan eden Monroe Doktrini'nden resmen vazgeçti. Beş yıl sonra Dışişleri Bakanı Rex Tillerson bu doktrini yeniden diriltti. Tillerson'ın hamlesi doğru bir hamleydi: Hiçbir devletin Batı yarımküredeki ülkelerle sömürge ya da yeni sömürge ilişkileri kurmasına izin verilmemelidir.
Tehdit yeni bir sömürgecilikten daha fazlasıdır. Ellis'in de işaret ettiği gibi, COSCO'nun Chancay limanını tamamen kontrol etmesi, Çin savaş gemilerinin bu tesisi ABD ile bir çatışma anında ya da barış zamanında, Doğu Pasifik'teki Amerikan ve müttefik hedeflerini tehdit edecek diğer askeri operasyonları desteklemek için kullanma olasılığını arttırmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri Chancay “mega limanı” ve Çin'in bölgedeki diğer projeleri konusunda ne yapabilir? Birbirini izleyen Amerikan yönetimleri Meksika'nın güneyindeki ülkelerle ilişkileri ihmal etti.
ABD, örneğin Amerika'nın Orta Amerika ve Dominik Cumhuriyeti ile serbest ticaret anlaşması olan CAFTA-DR'yi yeniden canlandırarak ve başta Arjantin olmak üzere bölge ülkeleriyle bu tür anlaşmalar imzalayarak bu eğilimi tersine çevirebilir.
Haziran ayında Washington ve Buenos Aires, aralarındaki Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması uyarınca kurulan Ticaret ve Yatırım Konseyi'nin dördüncü toplantısını gerçekleştirdi. Ancak iki ülke bir serbest ticaret anlaşmasına taraf değil.
Serbest piyasa savunucusu Javier Milei'nin başkan olmasıyla Arjantin, Amerika ile ticari bağlarını güçlendirebilir. Perşembe günü Milei, seçim zaferinden sonra Trump'la görüşen ilk yabancı lider oldu ve bu da daha yakın ilişkilerin geleceğinin bir işareti.
Yine de ticaret bölgeyi Çin'den geri almak için yeterli olmayacaktır. Ne de olsa şu anda Pekin'in yörüngesinde yer alan Peru, Güney Amerika'da ABD ile serbest ticaret anlaşmasına taraf olan üç ülkeden biri.
Ancak ticaret önemli bir başlangıç. “Tarife Adamı” Trump seçim kampanyası sırasında ABD'ye gelen tüm mallara uygulanan vergileri artıracağını söylemişti. Oysa yeni başkanın bölgeden gelen ürünlere uygulanan tarifeleri azaltmasının ve Çin yerine Amerika'nın ekonomisine bağlamasının zamanı geldi.
Gordon G. Chang, 18 Kasım 2024, Newsweek
(Gordon G. Chang, 'Plan Red: China's Project to Destroy America and The Coming Collapse of China- Kırmızı Plan: Çin'in Amerika'yı Yok Etme Projesi ve Çin'in Yaklaşan Çöküşü' adlı kitabın yazarıdır.)
Eyüp Kaan, 23.12.2024, Sonsuz Ark, Çevirmen Yazar, Sonsuz Ark Çevirileri
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.