Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
"Cambridge Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, yenidoğanların beyinlerinde doğuştan gelen cinsiyet farklılıklarını ortaya koyuyor; erkekler daha büyük toplam hacimler ve daha fazla beyaz madde sergilerken, dişiler daha fazla gri maddeye sahip ve bu durum muhtemelen doğum öncesi gelişim sırasındaki biyolojik etkilerden kaynaklanıyor."
Born Different? Cambridge Scientists Uncover Innate Sex Differences in Brains
Cambridge araştırmacıları, beyin yapısındaki cinsiyet farklılıklarının doğumdan itibaren var olduğunu, erkeklerin daha fazla beyaz maddeye ve kadınların daha fazla gri maddeye sahip olduğunu ve erken nöroçeşitliliğin altını çizdiğini buldu.
İnsan Beyni Sinir Ağı Serebral Korteks
Cambridge Üniversitesi Otizm Araştırma Merkezi'nin araştırması, beyin yapısındaki cinsiyet farklılıklarının doğumdan itibaren mevcut olduğunu ortaya koymuştur.
Ortalama olarak, erkek bebeklerin genel beyin hacimleri kız bebeklere göre daha büyüktür. Bununla birlikte, toplam beyin boyutu hesaba katıldığında, kız bebekler önemli ölçüde daha fazla gri maddeye sahip olma eğilimindeyken, erkek bebekler önemli ölçüde daha fazla beyaz maddeye sahiptir.
Gri madde nöron hücre gövdeleri ve dendritlerden oluşur ve duyum, algı, öğrenme, konuşma ve biliş ile ilgili bilgilerin işlenmesi ve yorumlanmasında kilit rol oynar. Buna karşılık beyaz madde, farklı beyin bölgelerindeki nöronları birbirine bağlayan ve beyin boyunca iletişimi sağlayan aksonlardan (uzun sinir lifleri) oluşur.
Otizm Araştırma Merkezi'nde doktora öğrencisi olan ve çalışmayı yöneten Yumnah Khan şunları söylüyor: “Araştırmamız, erkek ve kadın beyinlerinin doğumda farklı olup olmadığına dair asırlık bir soruyu çözüme kavuşturuyor. Daha büyük çocukların ve yetişkinlerin beyinlerinde farklılıklar olduğunu biliyoruz, ancak bulgularımız bunların yaşamın ilk günlerinde de mevcut olduğunu gösteriyor.
Bu cinsiyet farklılıkları doğumdan çok kısa bir süre sonra ortaya çıktığı için, kısmen doğum öncesi beyin gelişimi sırasındaki biyolojik cinsiyet farklılıklarını yansıtıyor olabilir ve bu farklılıklar zaman içinde çevresel deneyimlerle etkileşime girerek beyindeki cinsiyet farklılıklarını daha da şekillendirebilir.”
Geçmiş Araştırma Sınırlamalarının Üstesinden Gelmek
Bu alandaki geçmiş araştırmaları zora sokan bir sorun örneklem büyüklüğüdür. Cambridge ekibi bu sorunu, bebeklerin doğumdan kısa bir süre sonra MRI beyin taramasından geçirildiği Gelişmekte Olan İnsan Bağlantısı Projesi'nden elde edilen verileri analiz ederek çözmüştür. Çalışmada 500'den fazla yeni doğan bebeğin yer alması, istatistiksel olarak örneklemin, eğer varsa cinsiyet farklılıklarını tespit etmek için ideal olduğu anlamına geliyor.
İkinci bir sorun, gözlemlenen cinsiyet farklılıklarının vücut boyutundaki farklılıklar gibi diğer faktörlerden kaynaklanıp kaynaklanamayacağıdır. Cambridge ekibi, ortalama olarak erkek bebeklerin beyin hacimlerinin kadınlara göre önemli ölçüde daha büyük olduğunu ve bu durumun doğum ağırlığındaki cinsiyet farklılıkları dikkate alındıktan sonra bile geçerli olduğunu bulmuştur.
Toplam beyin hacmindeki bu fark dikkate alındıktan sonra, bölgesel düzeyde, ortalama olarak dişiler hafıza ve duygusal düzenleme ile ilgili gri madde alanlarında daha büyük hacimler gösterirken, ortalama olarak erkekler duyusal işleme ve motor kontrol ile ilgili gri madde alanlarında daha büyük hacimlere sahipti.
Bu soruyu araştırmak üzere bugüne kadar yapılan en büyük çalışma olan araştırmanın bulguları Biology of Sex Differences dergisinde yayımlandı.
Altta Yatan Biyolojik Faktörlerin Araştırılması
Çalışmayı yöneten Dr. Alex Tsompanidis şunları söylüyor: “Bu, bugüne kadar yapılan en büyük çalışmadır ve bu farklılıkların beyne özgü olduğundan ve cinsiyetler arasındaki genel boyut farklılıklarından kaynaklanmadığından emin olmak için doğum ağırlığı gibi ek faktörleri de dikkate aldık.
Erkek ve kadınların göreceli gri ve beyaz madde hacimlerinde neden farklılıklar gösterdiğini anlamak için, şimdi doğum öncesi ortam koşullarını, nüfus doğum kayıtlarını ve gelişmekte olan beynin in vitro hücresel modellerini kullanarak inceliyoruz. Bu, erkek ve kadın hamileliklerinin gelişimini karşılaştırmamıza ve hormonlar veya plasenta gibi belirli biyolojik faktörlerin beyinde gördüğümüz farklılıklara katkıda bulunup bulunmadığını belirlememize yardımcı olacaktır.”
Araştırmacılar, erkekler ve kadınlar arasındaki farklılıkların ortalama farklılıklar olduğunu vurguluyor.
Otizm Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Carrie Allison, “Gördüğümüz farklılıklar tüm erkekler ya da tüm kadınlar için geçerli değil, yalnızca erkek ve kadın gruplarını birlikte karşılaştırdığınızda görülüyor. Her bir grup içinde çok fazla çeşitlilik ve gruplar arasında da çok fazla örtüşme var.” diyor.
Otizm Araştırma Merkezi Direktörü Profesör Simon Baron-Cohen ise şunları ekliyor: “Bu farklılıklar erkek ve kadın beyinlerinin daha iyi ya da daha kötü olduğu anlamına gelmiyor. Bu nöroçeşitliliğin sadece bir örneği. Bu araştırma, daha sonra otistik teşhisi konulan çocukların beyni gibi diğer nöroçeşitlilik türlerinin anlaşılmasında yardımcı olabilir, çünkü bu durum erkeklerde daha sık teşhis edilmektedir.”
Araştırma Cambridge Üniversitesi Geliştirme ve Araştırma, Trinity College, Cambridge, Cambridge Trust ve Simons Vakfı Otizm Araştırma Girişimi tarafından finanse edilmiştir.
Bu sonuçlar, Avrupa Birliği Yedinci Çerçeve Programı (FP/2007-2013) / ERC Hibe Anlaşması no. [319456] kapsamında Avrupa Araştırma Konseyi tarafından finanse edilen Developing Human Connectome Projesi'nden elde edilen veriler kullanılarak elde edilmiştir.
Cambridge Üniversitesi, 12 Ocak 2025, SciTechDaily
Mustafa Tamer, 19.02.2025, Sonsuz Ark, Çeviri, Bilim ve Teknoloji, Aklın Merdivenleri
Referans: Yumnah T. Khan, Alex Tsompanidis, Marcin A. Radecki, Lena Dorfschmidt, APEX Konsorsiyumu, Topun Austin, John Suckling, Carrie Allison, Meng-Chuan Lai, Richard A. I. Bethlehem ve Simon Baron-Cohen, 17 Ekim 2024, “Doğumda İnsan Beyin Yapısında Cinsiyet Farklılıkları”, Biology of Sex Differences. DOI: 10.1186/s13293-024-00657-5
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.