Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
"Bir yaralanmanın ardından beyin, hasar gören sinir liflerini onarmaya çalışır. Ne yazık ki, onarım süreci genellikle sadece kısmen başarılı olur, yani birçok hasta fiziksel ve zihinsel işlevlerinde kalıcı hasar yaşar."
Breakthrough in Stroke Recovery: Researchers Uncover How the Brain Can Repair Itself
Beyin, inme sonrası oluşan hasarı, yetenekli zanaatkârlar gibi çalışan kendi onarım hücrelerini kullanarak onarmaya çalışır. Ancak, Güney Danimarka Üniversitesi (GDÜ) ve Üniversite tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, bu çabalar genellikle iltihaplanma nedeniyle engellenmektedir.
İnsan Beyni Camı, Kaynak: Güney Danimarka Üniversitesi
GDÜ Moleküler Tıp Bölümü'nden araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir araştırma, inmenin en ciddi sonuçlarından birine dikkat çekiyor: beynin “kablolarında” -sinir liflerinde- kalıcı bozukluklara yol açan hasar. SDÜ'deki Danimarka Beyin Bankası'ndan alınan benzersiz doku örneklerine dayanan çalışma, beynin kendini onarmasına yardımcı olacak yeni tedavilerin yolunu açabilir.
Beyin hasarı onarmaya çalışır
Beynin bir bölümüne giden kan akımı engellendiğinde inme meydana gelir ve beyin hasarına neden olur. Yaralanmadan sonra beyin, miyelin olarak bilinen yalıtkan tabakasını geri kazandırarak hasarlı sinir liflerini onarmaya çalışır. Ne yazık ki, bu onarım süreci genellikle sadece kısmen başarılı olmakta ve birçok hastayı fiziksel ve zihinsel işlevlerinde kalıcı bozukluklarla baş başa bırakmaktadır.
Araştırmanın başyazarlarından Profesör Kate Lykke Lambertsen'e göre beyin kendini onaracak kaynaklara sahip: “Zor koşullar altında bile hücrelerin işlerini tamamlamalarına yardımcı olacak yollar bulmamız gerekiyor.”
Araştırmacılar bu nedenle enflamatuar koşulların yeniden inşayı nasıl engellediğine odaklandılar. Çalışma, beyinde bu süreçte kilit rol oynayan belirli bir hücre türünü tanımladı. Bu hücreler miyelini yeniden inşa etmek için çalışır, ancak enflamatuar koşullar genellikle çabalarını engeller.
Araştırmacılar beyin koleksiyonunu nasıl kullandı?
Profesör Kate Lykke Lambertsen, “Beyin koleksiyonunu kullanarak, onarım sürecinde beynin hangi bölgelerinin en aktif olduğunu tam olarak haritalayabiliyoruz” diyor.
Bu haritalama, araştırmacıların Danimarka Beyin Bankası'ndan doku örneklerini analiz etmelerini ve beynin kendini iyileştirme yeteneğini kontrol eden mekanizmalar hakkında daha derin bir anlayış kazanmalarını sağladı.
Araştırmacılar, immünohistokimya olarak bilinen gelişmiş boyama teknikleri sayesinde, beynin hasarlı bölgelerinde miyelinin yeniden yapılandırılmasında merkezi bir rol oynayan belirli hücreleri tespit edebildi.
Örnekler, enfarktüs çekirdeği (en hasarlı alan), peri-enfarktüs alanı (yeniden yapılanmanın aktif olduğu çevre doku) ve etkilenmemiş görünen doku dahil olmak üzere beynin farklı alanlarını ayırt etmek için analiz edildi.
Analiz, onarım hücrelerinin nerede biriktiğine ve faaliyetlerinin cinsiyete ve inmeden bu yana geçen süreye bağlı olarak nasıl değiştiğine dair fikir verdi.
Kadınlar ve erkekler farklı tepki veriyor
Çalışmadaki ilginç bir keşif de kadın ve erkek beyinlerinin yaralanmalara farklı tepkiler verdiğidir.
Kate Lykke Lambertsen, “Bu farklılıklar, gelecekteki tedavilerin daha hedefe yönelik olmasının ve hastanın cinsiyetini ve bireysel ihtiyaçlarını dikkate almasının önemini vurguluyor” diyor.
Kadınlarda, iltihaplı durumların hücrelerin hasarı onarmasını engelleyebildiği, erkeklerin ise onarım sürecini başlatma konusunda biraz daha iyi bir yeteneğe sahip olduğu görülüyor. Bu fark, kadınların inme sonrası neden daha büyük zorluklar yaşadığını açıklayabilir.
GDÜ'deki beyin koleksiyonu ilerlemenin anahtarı
Çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, GDÜ'deki Danimarka Beyin Bankası olmadan bu keşiflerin yapılamayacağını vurguluyor. Koleksiyon, beyin hastalıklarını ayrıntılı bir düzeyde anlamak için kullanılan insanlardan alınan doku örneklerinden oluşuyor.
Bu kaynağa erişim sayesinde araştırmacılar inme gibi hastalıkların arkasındaki mekanizmaları araştırabilir ve yeni tedavi stratejileri geliştirebilirler.
Gerçekler
Miyelin nedir? Miyelin, beyin ve omurilikteki sinir liflerinin etrafında bulunan ve sinir hücreleri arasında hızlı ve etkili sinyal iletimini sağlayan yalıtkan bir tabakadır.
Beyin koleksiyonu nedir? Danimarka Beyin Bankası olarak adlandırılan beyin koleksiyonu, inme, bunama ve skleroz gibi nörolojik hastalıkların araştırılmasında kullanılan 10.000'den fazla insan beyni ve insan beyinlerinden alınan doku örneklerini içermektedir.
İmmünohistokimya nedir? Dokudaki belirli hücreleri veya proteinleri boyamak ve tanımlamak için antikorların kullanıldığı bir tekniktir. Araştırmacıların hücre fonksiyonlarını ve vücuttaki konumlarını incelemelerine yardımcı olur.
Güney Danimarka Üniversitesi (GDÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi, 28 Ocak 2025, SciTechDaily
Mustafa Tamer, 09.04.2025, Sonsuz Ark, Çeviri, Bilim ve Teknoloji, Aklın Merdivenleri
Referans: "İnsan iskemik lezyonlarında GPR17 eksprese eden oligodendrosit öncüllerinin karakterizasyonu ve reaktif glial yanıtlarla korelasyonu" Stefano Raffaele, Bettina Hjelm Clausen, Francesca Carolina Mannella, Martin Wirenfeldt, Davide Marangon, Sarah Boe Tidgen, Silvia Corradini, Kirsten Madsen, Davide Lecca, Maria Pia Abbracchio, Kate Lykke Lambertsen ve Marta Fumagalli, 20 Aralık 2024, The Journal of Pathology. DOI: 10.1002/path.6381
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.